30/07/2025 | Bridgestone Team
Hệ thống phanh là một trong những bộ phận quan trọng của ô tô, đảm bảo an toàn cho người lái và hành khách. Trong số các loại phanh ô tô, phanh đĩa được sử dụng phổ biến trên các dòng xe hiện đại nhờ hiệu quả phanh cao, độ bền tốt và khả năng làm mát nhanh. Bài viết này Bridgestone sẽ cung cấp cho khách hàng cái nhìn tổng quan về ô phanh đĩa, từ cấu hình, có chức năng xử lý các vấn đề thường gặp và cách bảo dưỡng chuẩn đĩa phanh đúng cách.
Phanh đĩa là gì?
Phanh đĩa còn được gọi bằng tên khác là thắng, hãm hay giảm tốc, bằng cách sử dụng sức mạnh để chuyển động năng trở thành nhiệt năng. Đây là một thiết bị học cơ bản trong hệ thống phanh, có chức năng chạy xe chậm hoặc dừng xe khi chuyển động. Vào năm 1890, phanh đĩa được phát minh với phiên bản làm bằng sắt thép. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng chất liệu này dễ gây phanh, đập. Chính vì thế, các nhà sản xuất đã điều chỉnh và thay thế bằng kim cao cấp hơn.
Đến giữa thế kỷ 20, phanh đĩa ô tô trở nên hoàn hảo hơn khi được mạ lớp kim loại bên ngoài, có chức năng chống sét và chịu nhiệt độ cao khi xe chuyển động với tốc độ lớn. Từ đó đến nay, phanh đĩa được ứng dụng rộng rãi trên các dòng xe đua và xe thương mại.
Phanh đĩa ô tô có chức năng làm chậm tốc độ xe hoặc dừng hẳn xe khi đang di chuyển (Nguồn: Sưu tầm)
>> Xem thêm: Cách đọc thông số ô tô đơn giản
Cấu hình tạo ô đĩa phanh
Về cơ bản, cấu tạo phanh đĩa ô tô sẽ bao gồm 4 bộ phận chính là đĩa phanh, ngàm phanh, má phanh và điều khiển dầu. Tổ hợp phanh này được thiết kế theo phong cách, các bộ phân phối hợp ăn ý với nhau để giúp ô tô dừng xe hoặc giảm tốc độ khi chuyển một cách an toàn và hiệu quả.
Đĩa phanh (Roto)
Đĩa phanh được gắn cố định trực tiếp trên cụm moay-ơ của bánh xe. Bộ phận này thường bị lỗi hoặc bị cắt nhưng không phải là một bề mặt hoàn chỉnh, được hướng dẫn nhiệt độ tối ưu hóa mục tiêu cho hệ thống đĩa phanh trong suốt quá trình hoạt động. Hầu hết các loại đĩa phanh hiện nay thường được chế tạo từ vật liệu có khả năng chịu nhiệt, chịu lực tốt và độ bền cao.
Ngàm phanh (Caliper)
Ngàm phanh hay còn gọi là cùm phanh, có nhiệm vụ giữ và ép các phanh má phanh với mặt phanh đĩa để tạo lực phanh, giúp xe giảm tốc độ hoặc dừng lại mà không bị giật cục bộ. Về thiết kế, phanh phanh có 2 dạng chính là định dạng cố định và dạng trôi, cụ thể như sau:
- Ngàn phanh dạng trôi bao gồm piston và mặt tựa. Trong trường hợp có tác động, piston sẽ tỳ lên đĩa phanh và tạo ra lực phản lực để chuyển ngàm phanh.
- Kết cấu ngàm phanh dạng cố định phức tạp hơn, với 2 piston thủy lực được đặt ở tư thế đối xứng. Khi có lực tác động sẽ làm cho má phanh tỳ vào đĩa phanh, nhưng không làm di chuyển ngàm phanh.
Má phanh (Brake pads)
Má phanh là một khối thống nhất, bao gồm 2 má kẹp chặt lấy đĩa phanh để giúp xe giảm tốc độ. Trên bề mặt má phanh được xẻ rãnh có tác dụng thoát nhiệt, thoát bụi bám trong quá trình vận hành. Bộ phận này thường được chế tạo từ các vật liệu chịu nhiệt tốt như gốm, hợp kim và kevlar.
Má phanh được thiết kế với 2 má kẹp chặt lấy đĩa phanh để giúp xe giảm tốc độ (Nguồn: Sưu tầm)
>> Xem thêm:
- Đâu là vật liệu má phanh tốt nhất?
- Má phanh ô tô là gì? Cách chọn má phanh phù hợp với xe của bạn
Piston điều khiển dầu
Nguyên lý hoạt động của phanh đĩa ô tô là sử dụng dầu (piston) chuyên dụng để truyền lực tới má phanh. Khi piston hoạt động sẽ tạo ra lực ép má phanh vào đĩa phanh và tác động trực tiếp giúp xe giảm vận tốc hoặc dừng lại.
Ngoài 4 bộ phận chính trên, hệ thống phanh đĩa ô tô còn có các bộ phận khác như lò xo, bộ lọc khí,... giúp hệ thống phanh vận hành mượt mà và hiệu quả.
Nguyên lý hoạt động của phanh đĩa ô tô
Hệ thống phanh đĩa ô tô hoạt động dựa trên nguyên lý chuyển đổi năng lượng chuyển động của xe thành năng lượng nhiệt thông qua ma sát. Khi người lái đạp chân phanh, áp suất dầu trong đường ống dầu và xi-lanh của bánh xe sẽ tăng lên, đẩy piston và má phanh ép vào đĩa phanh, tạo ra lực ma sát khiến bánh xe giảm dần tốc độ hoặc dừng hẳn.
Trong quá trình sử dụng phanh đĩa, người lái nên tuân thủ 3 bước gồm đạp phanh theo nhịp, rà phanh, giảm tốc kết hợp với phanh và về số thấp để dừng xe an toàn. Kỹ thuật này có thể áp dụng được với những đoạn đường gồ ghề, tải nặng hoặc đang đi tốc độ cao.
Ở trạng thái nhả phanh, áp suất dầu giảm nhanh, khiến vòng đệm kín dầu bị biến dạng, piston và má phanh tách ra khỏi đĩa phanh. Hệ thống phanh đĩa ô tô rất nhanh bị hao mòn sau quá trình sử dụng liên tục, do đó khi nhận thấy má phanh bị mòn chỉ còn 2-3 mm, người lái cần thay má phanh mới để đảm bảo an toàn khi sử dụng.
Nguyên lý hoạt động của hệ thống phanh đĩa ô tô (Nguồn: Sưu tầm)
>> Xem thêm: Cảm biến áp suất lốp ô tô (TPMS) là gì? Nên mua cảm biến van trong hay ngoài?
Ưu nhược điểm của hệ thống phanh đĩa trên xe ô tô
Đa phần các mẫu xe phổ thông hiện nay đều sử dụng hệ thống phanh đĩa. Tuy nhiên, trên thực tế, hệ thống phanh này cũng có những ưu điểm và nhược điểm nhất định.
Ưu điểm nổi bật của phanh đĩa trên xe ô tô:
- Quá trình phanh ngắn, hiệu quả phanh cao: Khi tác dụng lực lên bàn đạp phanh, áp lực dầu sẽ truyền ngay đến piston và ép trực tiếp 2 má phanh vào đĩa phanh. Thời gian thực hiện quá trình này nhỏ hơn 0,5 giây, nhờ đó mà phanh đĩa có khả năng dừng nhanh, hiệu quả phanh tốt vượt trội so với các hệ thống phanh khác.
- Khả năng tản nhiệt tốt và kéo dài hiệu quả phanh: Với thiết kế đĩa phanh đục lỗ hoặc xẻ rãnh sẽ có tác dụng tản nhiệt cực tốt. Điều này giúp cho đĩa phanh bền bỉ trong quá trình vận hành và có thể sử dụng lâu hơn.
- Thiết kế nhỏ gọn và nhẹ: Phanh đĩa có thiết kế nhỏ gọn và trọng lượng nhẹ, điều này giúp giảm trọng lượng tổng của xe, cải thiện hiệu suất và quản lý của hệ thống phanh.
Nhược điểm của hệ thống phanh đĩa ô tô:
- Yêu cầu bảo dưỡng thường xuyên: Với thiết kế hở, phanh đĩa dễ bị bám bụi bẩn và hoen rỉ, vì thế đòi hỏi người lái phải bảo dưỡng thường xuyên để duy trì hiệu suất vận hành.
- Chi phí bảo trì cao: So với các hệ thống phanh khác, chi phí lắp đặt cũng như thay thế và sửa chữa của phanh đĩa cao hơn nhiều.
- Má phanh đĩa dễ bị mài mòn tự nhiên: Do quá trình phanh diễn ra nhanh và mạnh khiến má phanh có xu hướng mòn nhanh hơn, thậm chí hoạt động không hiệu quả.
>> Xem thêm: Bơm lốp xe ô tô bao nhiêu kg đúng chuẩn? Các lưu ý khi bơm lốp xe ô tô
Sự khác biệt giữa phanh đĩa hay phanh tang trống
Phanh đĩa và phanh tang trống có nhiều điểm khác biệt. Khi so sánh với phanh tang trống, phanh đĩa có khả năng dừng xe nhanh hơn trong những tình huống phanh gấp hoặc khi phanh liên tục trong thời gian dài. Điều này giúp rút ngắn quãng đường phanh, tăng độ an toàn và tránh xảy ra va chạm, đặc biệt khi lái xe trên những con đường đông đúc hoặc trong điều kiện thời tiết xấu.
Với cơ cấu đơn giản hơn, phanh đĩa có ít thành phần hơn so với phanh tang trống, dễ tiếp cận và thay thế. Điều này giúp giảm chi phí bảo dưỡng và sửa chữa, đồng thời tăng tính linh hoạt trong việc dùng phanh đĩa trên nhiều loại xe khác nhau.
Hệ thống phanh đĩa đã trở thành tiêu chuẩn an toàn cho hầu hết các loại xe du lịch, xe điện và xe tải nhẹ. Ngược lại, phanh tang trống lại phù hợp cho các loại xe có trọng tải lớn như xe tải nặng hoặc xe công nghiệp. Với các loại xe này, phanh tang trống có khả năng chịu tải lớn và bền hơn khi phải phanh liên tục dưới tải trọng cao.
Sự khác biệt của hệ thống phanh đĩa và phanh tang trống (Nguồn: Sưu tầm)
>> Xem thêm: Sự khác biệt giữa phanh đĩa và phanh tang trống
Những dấu hiệu cần bảo dưỡng và thay phanh đĩa ô tô
Theo khuyến cáo của các chuyên gia, hệ thống phanh đĩa ô tô cần bảo dưỡng và thay thế định kỳ để đảm bảo hiệu suất vận hành. Thông thường, với một chiếc xe hoạt động ổn định thì thời gian nên thay đĩa phanh là khoảng 3 năm hoặc 50.000 km trước khi đĩa phanh chạm đến mức mòn tối đa. Tuy nhiên, việc ước lượng chính xác thời gian để thay phanh đĩa ô tô là điều không thể, vì còn phụ thuộc vào điều kiện sử dụng và chế độ bảo dưỡng của chủ xe.
Nếu xe xuất hiện các dấu hiệu sau đây thì cần bảo dưỡng và thay mới phanh đĩa ô tô nhằm đảm bảo an toàn cho người lái và hành khách.
- Xe thường xuyên phát ra những tiếng động ồn như gào thét, mài mòn, rít lên những âm thanh khó chịu,... khi nhấn phanh.
- Xe bị rung hay chệch hướng khi phanh.
- Đạp bàn đạp phanh có cảm giác không chắc chắn hoặc bàn đạp xe đạp khi phanh tay tới sàn mới hoạt động.
- Phanh nặng hoặc cứng.
- Đèn báo phanh sáng liên tục.
>> Xem thêm: 8 lỗi điều khiển các tài xế mới thường mắc phải
Cách bảo vệ ô đĩa phanh cho đúng
Để thực hiện bảo dưỡng hệ thống phanh đĩa ô tô, người lái cần tiến hành theo các bước sau:
- Bước 1: Tháo ốc phía sau bộ phanh: Sử dụng loại cờ chuyên dụng để tháo các ốc ở phía sau bộ phanh. Đối với các dòng xe có hệ thống cảm biến độ mòn mòn, cần phải rút chốt ra, tạm dừng bộ giá đỡ khỏi đĩa phanh trước rồi mới tiến hành tháo phanh má phanh.
- Bước 2: Rút gọn thanh trượt bên ngoài đĩa phanh: Sau khi đã tháo hết tất cả các bộ phận trượt bên ngoài đĩa phanh, hãy bảo quản chúng vào một chiếc hộp hoặc để có một vị trí sạch sẽ, tránh Bụi bẩn.
- Bước 3: Vệ sinh phanh đía ô tô: Sử dụng các loại dung dịch bảo vệ phanh chuyên dụng để làm sạch bộ phanh và các chi tiết liên quan. Hãy nhẹ nhàng lau chùi sạch sẽ trong bụi bẩn, sắt nhỏ bên trong các khe hở của bộ phanh trợ lực.
- Bước 4: Bôi mỡ lên phanh đĩa ô tô: Dùng mỡ bò chuyên bôi trơn trượt và các bộ phận liên quan để bảo vệ má phanh, loại bỏ tiếng rít và giúp tăng tốc độ tuổi thọ cho má phanh. Sau đó đưa ra phần chốt vào lỗi để kiểm tra xem đoạn trượt đã đạt được yêu cầu chưa.
- Bước 5: Tăng tốc và kiểm tra: Tiến hành lắp ráp các chi tiết vào vị trí ban đầu như bộ phanh, má phanh, giá phanh. Sau đó khép kín và cắm đường dây hệ thống cảm biến vào nếu có.
- Bước 6: Khối bánh xe lại: Tiến hành lắp bánh xe vào vị trí, nứt lại đủ và kiềm hãm các con ốc đã được tháo ra trước đó.
Bảo dưỡng hệ thống phanh đĩa ô tô định kỳ để đảm bảo hiệu suất vận hành hiệu quả (Nguồn: Sưu tầm)
Một số lưu ý khi sử dụng tô phanh đĩa
Khi sử dụng hệ thống phanh ô tô, người lái xe cần lưu ý một số điều quan trọng sau:
- Kiểm tra phanh phanh: Nên thường xuyên theo dõi khoảng nửa tháng/lần để biết trạng thái của hệ thống phanh đĩa. Nếu dầu xuống thấp hơn so với quy định thì nên bổ sung thêm dầu phanh, tránh trường hợp hợp để hệ thống phanh thiếu dầu.
- Kiểm tra phanh má: Nếu phanh má quá nhiều sẽ làm giảm hiệu suất, giảm hiệu lực phanh và làm phanh đĩa nóng, đồng thời khiến đĩa phanh mòn nhanh hơn. Theo khuyến mãi của nhà sản xuất, người lái xe không nên tiếp tục chuyển xe dù độ dày má phanh chỉ còn 2 - 3 mm.
- Rà láng đĩa phanh: Môi trường làm việc của má phanh và đĩa phanh rất giải quyết được bề mặt bám nhiều chất đệm, cùng với nhiệt sinh ra lớn sẽ khiến đĩa phanh bị hao mòn không đồng đều hoặc bị cong đĩa phanh. Trong trường hợp này, phanh đĩa nhanh chóng là giải pháp hiệu quả nhất để giải quyết vấn đề. Tuy nhiên, khi nhanh chóng phanh đĩa cần biết mức độ tối thiểu cho phép, với một số mẫu xe nếu đĩa phanh quá sốc và mòn thì không thể giải quyết bằng cách này mà phải thay thế hoàn toàn.
Phanh đĩa là một bộ phận quan trọng trong hệ thống phanh trên ô tô, đảm bảo an toàn cho người lái và hành khách. Việc hiểu rõ cách tạo cấu hình, chức năng và các vấn đề thường gặp của đĩa phanh sẽ giúp khách hàng chăm sóc và bảo dưỡng hiệu quả xe, đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông.
Cạnh đó, để đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông, người lái xe nên chọn loại lốp phù hợp với dòng xe đang sử dụng. Công việc này đóng vai trò quan trọng trong công việc duy trì hiệu suất xe và kinh nghiệm lái xe tối ưu. Nếu bạn cần một giải pháp hiệu quả để kiểm soát áp suất, hãy đến các cửa hàng Bridgestone gần nhất để được kiểm tra và tư vấn chuyên sâu về áp suất cho xe của bạn.
Bridgestone là một trong những thương hiệu xe đạp uy tín đến từ Nhật Bản, tự hào cung cấp nhiều dòng sản phẩm chất lượng cao như Turanza , Alenza , Ecopia , Dueler và Potenza , đáp ứng nhu cầu đa dạng của nhiều hãng xe, từ phổ thông đến hạng sang.
Ngoài ra, Bridgestone còn là nhà cung cấp sản phẩm lốp cho các loại xe hiệu nổi tiếng như BMW, Mercedes, Toyota, Honda, Ford và Hyundai. Đây chính là bằng chứng cho thấy khả năng nghiên cứu và phát triển của Bridgestone cũng như mong muốn mang đến những sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế cho người tiêu dùng.
Vui lòng liên hệ với Bridgestone để được tư vấn thêm về các loại lốp xe và dịch vụ bảo dưỡng:
📧 https://www.facebook.com/Bridgestonetirevietnam/
📞 1900 54 54 68